თბილისში მეტროპოლიტენის მშენებლობა მთლიანად შეჩერებულია. მიტოვებული და დატბორილია, მესამე ხაზის დასრულებული გვირაბები.
სად შეიძლებოდა გაევლო მეტროს?თბილისის ხელისუფლებას მეტროს გაფართოების კონკრეტული გეგმა არ აქვს. ვიცე-მერმა ირაკლი ხმალაძემ ცოტა ხნის წინ მიცემულ ინტერვიუში განაცხადა, რომ ქსელის განვითარების მიმართულებები შერჩეულია, მაგრამ მშენებლობაზე საუბარი არ არის: რესურსები მიმართულია არსებული სადგურების მოდერნიზაციაზე და ზედაპირული საზოგადოებრივი ტრანსპორტის განვითარებაზე.
საბჭოთა გეგმების მიხედვით, საქართველოს დედაქალაქს ამ დროისთვის სამი სრულფასოვანი ხაზი უნდა ჰქონოდა: მეტროს გაყვანა იგეგმებოდა დიდ დიღომში, ვაზისუბანში, მუხიანში და მოსკოვის პროსპექტზე.
თბილისის მეტროპოლიტენის ორი ხაზის მარშრუტის პირველივე ვერსია, რომელიც ჯერ კიდევ მის აშენებამდე იყო გასაჯაროებული, პარალელურ კურსს ქალაქის ჩრდილოეთიდან სამხრეთ-აღმოსავლეთის მიმართულებით იღებდა. ამასთან, ხაზები სამჯერ უნდა გადაკვეთილიყო: დიდუბის რაიონში, რუსთაველზე და სადღაც ისანზე – სურათის დაბალი ხარისხის გამო უფრო ზუსტად ამის თქმა შეუძლებელია.
ცნობილია, რომ სსრკ მინისტრთა საბჭომ 1951 წელს მეტროპოლიტენის მშენებლობას მწვანე შუქი აუნთო, მაგრამ პირველი ეტაპის გაშვება მხოლოდ 15 წლის შემდეგ მოხდა. თბილისმა, რომლის მოსახლეობაც 500 ათას ადამიანს მოიცავდა, სტალინის ეპოქაში, მილიონ მოსახლეზე გათვლილი მეტროს მშენებლობის სურვილი ფაქტობრივად, ვერ გამოთქვა. შესაბამისად, მათ წესებზე თვალის დახუჭვა მოუწიათ. ხოლო, რეალურმა სირთულეებმა ხრუშჩოვის ხელისუფლებაში მოსვლასთან ერთად იჩინა თავი. კავკასიის პირველი მეტრო თითქმის საიდუმლოდ აშენდა, ფორმალურად, სამოქალაქო თავშესაფრების სახით …
თუმცა, 60-იან წლებში მეტროპოლიტენის მშენებლობის პროცესი საგრძნობლად დაჩქარდა. სურათზე ნაჩვენებია მარჯანიშვილის სადგურის დასრულების საბოლოო სამუშაოები:
ეს კი მეტროს ადმინისტრაციის ულამაზესი მოდერნისტული შენობაა, რომლის ტერიტორიაზეც არც საცალო მაღაზიებია და არც ჯიხურები:
ამასთან, 60-იან წლებში მეორე ხაზი თავიდანვე, როგორც იყო ჩაფიქრებული წრიული უნდა ყოფილიყო: მას საბურთალოს ქვეშ უნდა გაევლო, როგორც ახლა ხდება. შემდეგ, 180 გრადუსიანი შემობრუნებით, ვაკის ქვეშ გაივლიდა, ისევ შემობრუნდებოდა და მოხდებოდა დაბრუნება საბურთალოზე.
საინტერესოა, რომ ვაკის ქვეშ შემობრუნების იდეა, საკმაოდ დიდი ხნის განმავლობაში არსებობდა. დიახ, მეტროს ასეთი გეგმა სრულად არ შედგა – შედგა მხოლოდ ნახევარი:
ნახევარი კი ყველა გეგმიდან გაქრა! თანდათანობით, ქალაქის ხელისუფლება ცალკე, მესამე ფილიალის შემუშავების აუცილებლობამდე მივიდა. იყო შუალედური ეტაპიც: პირველი – შექმნილიყო განშტოება (ჩრდილოეთით დიდ დიღომში, სამხრეთით სამგორის უბნიდან, მოსკოვის პროსპექტამდე). ამავდროულად, მეორე ხაზი მნიშვნელოვნად უნდა გაფართოებულიყო აღმოსავლეთით, შესულიყო ჩუღურეთში, სვანეთის უბანში და ვაზისუბნის მასივებში. მომავალში კი აეროპორტში:
მესამე ხაზის დაპროექტება დაიწყო 80-იან წლებში. ათწლეულის მეორე ნახევრისთვის მზად იყო პირველი მონაკვეთის პროექტი – “რუსთაველი-2”-დან “ვაზისუბნამდე”. 1989 წელს კი მშენებლები ხუთი მომავალი სადგურის ადგილზე შევიდნენ. ხაზი მთელ სიგრძეზე მოიცავდა მარშრუტს: დიდი დიღომი, დიღმის მასივი, საბურთალო, ვაკე, ჩუღურეთი, ელია, ვაზისუბანი. მეორე ხაზიდან გადაჯდომა “ტექნიკურ უნივერსიტეტში” იგეგმებოდა, ხოლო პირველით – დიდუბეში, რუსთაველსა და ვარკეთილში:
ყველაზე დიდი სამუშაო “ვაზისუბნის” სადგურზე შესრულდა. მიწისქვეშა გათხრებით მშენებლებმა ზაარბრიუკენის მოედანს, რუსთაველსა და ელიასაც კი მიაღწიეს. გვირაბის შესასვლელი, რომელიც 65 მეტრ სიღრმეზეა გაჭრილი, დატბორილია:
იყვნენ მოხალისეებიც, რომლებმაც ჩაყვინთეს და ვიდეოებიც კი გადაიღეს!
2018 წელს კახა კალაძემ სამგორიდან აეროპორტამდე და ლილოს ბაზრობამდე მიწისზედა მეტროს ხაზის გაყვანის თაობაზე, მერიის გეგმები გააჟღერა. პროექტი 2019 წლის ბოლოს უნდა დაწყებულიყო, რაც ქალაქის ბიუჯეტს $90 მილიონი დაუჯდებოდა (6 მატარებლის შესყიდვა და ინფრასტრუქტურის მშენებლობა). სამომავლოდ, შესაძლებელი იყო აღნიშნულ პროექტს რუსთავიც მოეცვა. სამწუხაროდ, პროცესს COVID პანდემიამ შეუშალა ხელი. საბოლოო ჯამში, სახსრები მიმართულ იქნა პანდემიის შედეგების დასაძლევად.
პროექტის საპრეზენტაციო ვიდეო:
ეს ყველაფერი არ არის. ჯერ კიდევ საბჭოთა პერიოდში პირველი ხაზის გაგრძელება ჩრდილოეთით გლდანისა და მუხიანის – “ახმეტელის თეატრიდან” იგეგმებოდა, შემდეგ ის აღმოსავლეთით უნდა შემობრუნებულიყო და გეზი თბილისის ზღვისკენ აეღო … პერსპექტივაში კი მისი სამხრეთ დაბოლოება ყოფილი “საჯეირანოს” რაიონში იქნებოდა. დიახ, საბჭოთა პერიოდში წყალსაცავის ირგვლივ რგოლში, პირველი ხაზის დაბოლოება, შორეულ პერსპექტივად ითვლებოდა.
ისე, არ არის ცუდი იდეა, ვისაც მომავლის განსჭვრეტა შეუძლია, თბილისში აშენდეს მეოთხე, მოკლე მეტროს ხაზი კრწანისის სადგურ „300 არაგველიდან“ “კრწანისამდე”.
მოდით ვიოცნებოთ, სხვა არაფერი დაგვრჩენია.
